Afgelopen maart was ik in Kollum op het !mpulse College, onderdeel van Openbare Scholengemeenschap Piter Jelles.
Ik sprak daar Stefan(18), havist en aanstormend talent op gebied van natuurfotografie. Hij maakte dit schooljaar gebruik van het zogenaamde Maatwerk Traject, bedoeld voor leerlingen die extra ondersteuning goed kunnen gebruiken. Binnen dit Traject werkt de school nauw samen met coaches van HBpunt en Scauting.*

Stefan was zich op dat moment nog aan het voorbereiden op het havo eindexamen. Dit zou de tweede keer worden dat hij eindexamen ging doen.
“Twee jaar geleden heb ik al examen in aardrijkskunde en wiskunde gedaan. Vorig jaar kon ik geen examen doen vanwege mijn mentale gezondheid, dus dat jaar strepen we weg. Officieel had ik daarmee mijn kans op een diploma al verspeeld. Gelukkig hebben ze hier erg hun best gedaan om mij bij uitzondering dit jaar alsnog examen te laten doen. Ik heb speciale toestemming gekregen van het ministerie.”

Hij vertelde me dat hij pas sinds een jaar weet dat hij autisme heeft.
“Maar ik zat hier al bij Maatwerk voor ik die diagnose kreeg. De reden dat ik in dit traject kwam had te maken met mijn paniekaanvallen. Ik weet nog precies wanneer ik mijn eerste paniekaanval kreeg, het staat op mijn netvlies gebrand. Ik dacht dat ik doodging. Het is daarna een tijdlang bergafwaarts met mij gegaan. Ik heb mij heel slecht gevoeld. Het gaat nu gelukkig een stuk beter.”

Hij was bepaald niet zeker dat hij het deze tweede keer wel zou halen:
“Ik zie wel op tegen het examen, ik voel dat de stress zich langzaam weer wat aan het opbouwen is. Afgelopen jaren had ik ook last van paniekaanvallen, maar die heb ik gelukkig al een tijd niet meer gehad. Vooral scheikunde vind ik een en al drama. Net als je iets snapt, atoomsplitsing bijvoorbeeld, of faseovergangen, komt al weer de volgende uitdaging, die weer helemaal niks met de vorige te maken heeft. Je kunt scheikunde niet echt stampen, zoals biologie.”

Foto die Stefan maakte tijdens een schoolreisje naar AquaZoo.
Hij is van plan om professioneel wildlife fotograaf te worden.

In juni spreek ik Stefan weer. En vraag hem hoe het is afgelopen met zijn examen.
“Ik ben geslaagd. Het is wel een opluchting. Ik heb hier drie jaar van mijn leven in geïnvesteerd. Het was zonde geweest als dat voor niks was geweest.”

Hoe reageerden de mensen om jou heen?
“Mijn moeder moest huilen. Dat vond ik jammer, ik had nog zo gezegd, geen tranen.”

Waarom geen tranen?
“Ik ben sowieso niet van verdriet. En, als je blij bent, dan lach je. Dat is tenminste hoe ik het vroeger heb geleerd.”

Misschien waren het tranen van blijdschap?
“Huilen van geluk? Het kan wel een soort van ontlading zijn. Maar, als je gelukkig bent, dan lach je.”

Toen ik jou de vorige keer sprak, zag je vooral op tegen scheikunde. Je snapte er niks van.
“Ik snapte nog steeds niks toen ik het examen deed. Ik heb 80% gegokt, maar wel een 5.3 gehaald. Ik heb denk ik puntjes bij elkaar gesprokkeld omdat ik bij elke vraag wel opgeschreven heb wat ik er wel van wist.”

En de andere vakken?
“Biologie was veel moeilijker dan op het oefenexamen. Ik dacht dat ik het verprutst had, maar ik heb toch een 7.3 gehaald. Bij Engels was ik bijna te laat. De stress sterkte mijn dwangneuroses aan. Ik ging alles wel drie keer checken voor ik de deur uit ging. Maar ik was gelukkig net op tijd.”

Had je verwacht dat je geslaagd was?
“Nee, eigenlijk niet. Zo’n examen periode is een achtbaan van emoties. De eerste dag voel je zekerheid, de tweede dag weer niet, de derde dag zit je er doorheen. Er valt geen peil op te trekken.”

Hoe reageerden jouw begeleiders?
“Michelle, Dorijn en Marit waren blij. Susanne van Scauting had een Tompouce voor mij meegenomen met Geslaagd! erop.”

Kangoeroe in Aqua Zoo

Je wilt natuurfotograaf worden. Of eigenlijk ben je dat al. Je gaat na de zomer een opleiding fotografie doen op het Noorderpoort College in Groningen. Krijg je daar ook extra begeleiding?
“Nee. Ik wil het eerst zelf proberen. Maatwerk heeft mij erg geholpen, zonder dat had ik mijn examen denk ik niet gehaald. Maar ik heb ook gemerkt dat, toen ik mij minder goed voelde, mensen ook anders met mij omgingen. Speciaal en voorzichtig. Ik voel me nu een stuk beter. Ik wil nu gewoon in de menigte op kunnen gaan. En ik wil mijn klasgenoten leren kennen. Sociaal contact vind ik soms ingewikkeld, en ik kan me ook heel goed alleen vermaken, maar ik wil in staat kunnen zijn om wel wat sociale contacten te hebben.”

Is er iets wat je nog zou willen vertellen?
“Ja. Een goede vriend van mij uit Dokkum was gezakt vorig jaar. Ik was heel gespannen voor hem, misschien nog meer voor hem dan voor mezelf. Ik had de opleiding fotografie ook kunnen doen zonder diploma. Maar hij had een diploma nodig om op de opleiding te komen die hij wilde doen.”

En?
“Hij is geslaagd! En daar ben ik opgelucht over.”

Hanneke Kappen

* Zie voor het vorige interview met Stefan in maart: scauting.nl/maatwerk-in-dokkum
-Meer foto’s van Stefan zien: instagram.com/stefanwijnenphotography
-Meer informatie over !mpulse Kollum: piterjelles.nl/impulsekollum
-Meer informatie over HBpunt: HBpunt.nl
-En: Scauting.nl