dr. Frederik Boven(43) is historisch psycholoog gespecialiseerd in autisme, coach, dichter en politiek filosoof. Hij is voorzitter van Autisme Digitaal, een digitaal platform voor en door mensen met autisme.
Op zijn 33ste kreeg hij de diagnose Syndroom van Asperger.
Dit is de vijfde keer dat ik het jaar afsluit met een gesprek met deze interessante, veelzijdige man.
(De vorige decembergesprekken met Frederik vermeld ik onderaan dit verhaal)

Hoe gaat het met Autisme Digitaal?
“Het gaat goed. We hebben net het laatste webinar van het jaar achter de rug, die ging over autisme en camouflage. De gespreksgroepen van het afgelopen jaar zijn ook weer goed geëvalueerd. Voor wie belangstelling heeft om met ons mee te doen, op onze site zijn altijd wel vacatures te vinden. We zijn momenteel bijvoorbeeld op zoek naar een coördinator voor de gespreksgroepen.”

Je bent coach voor RUG studenten met autisme. Waar gaat het jou om bij het coachen?
“Wat ik belangrijk vind is dat studenten gedurende het coaching traject inzicht krijgen in zichzelf en in hun autisme. Als de studenten bij mij beginnen zijn ze er vaak nog maar net achter gekomen dat ze autisme hebben. Het is belangrijk om te snappen wat autisme is, maar bovenal wat het in jouw specifieke geval betekent. Als je begrijpt waarom je tegen bepaalde dingen aanloopt tijdens je studie, kun je er ook achter komen wat je zou kunnen doen om ermee om te leren gaan. Het gaat er in wezen om dat de studenten ontdekken wie ze zijn.”

Is die vraag lastiger te beantwoorden als je autisme hebt?
“Je krijgt op school geen les in het vak: wie ben ik? En die vraag is lastig te beantwoorden als jij anders bent dan de mensen om jou heen. Wat vanzelfsprekend lijkt te zijn voor de anderen is dat voor jou helemaal niet. En als je dan ook nog voortdurend te horen krijgt dat je er niks van snapt, of dat je de dingen niet correct doet, maakt dat het ontwikkelen van zelfvertrouwen bepaald niet makkelijk. Ik zeg vaak tegen de studenten, neem het jezelf niet kwalijk als het je meer tijd kost om jezelf te begrijpen, want wat is jou aangereikt om jezelf te leren kennen?”

Hoe was dit voor jou tijdens jouw studie?
“Ik had graag iemand zoals ik gehad destijds. Ik heb zelf zeven jaar over mijn scriptie gedaan. Het was een worsteling. De tijden zijn beslist ten goede veranderd. Op de universiteit wordt tegenwoordig veel meer aandacht besteed aan hoe je moet studeren. Dat is heel mooi. Het is voor mij wel eens confronterend als ik terugdenk aan hoe ingewikkeld het destijds voor mij was.”

Wat helpt jouw cliënten bij het maken van een scriptie?
“Het helpt om alle feiten heel concreet op een rij te hebben, zoals: wat is precies de bedoeling van een scriptie, wat zijn de eisen aan het onderwerp, hoeveel woorden, hoe bouw je het op, wanneer moet het af zijn, hoe ga je om met deadlinestress, wie begeleidt je enzovoorts. Ik zorg er als coach voor dat ik goed op de hoogte ben van dit soort praktische eisen waar iemand aan moet voldoen.”

Welke thema’s komen in de coaching vaak aan de orde?
“Het gaat vaak over het vinden van een balans tussen ontspanning, afleiding en inspanning. De schijf van drie noem ik het. En ontspanning noem ik niet voor niets als eerste. Je moet eerst geregeld hebben dat je weer kunt ontspannen, anders kun je beter niet beginnen met werken. Voor mensen met autisme kan het lastig zijn om ontspanning te vinden. Dan is het juist belangrijk om de noodzaak ervan te leren onderkennen.”

Hoe breng je dat over?
“Ik maak heel concreet waarom het belangrijk is om regelmatig pauzes in te lassen, voor je lichaam en voor je geest. Als je te lang zit is dat niet gezond, niet goed voor je lichaam, voor je rug. Zo heeft je brein ook rust nodig om goed te kunnen blijven functioneren. Ik heb dit zelf ook moeten leren accepteren en toepassen. Ik hanteer voor mezelf een strak schema waarin ontspanning, afleiding en inspanning elkaar steeds afwisselen. Ik heb je al eens eerder verteld dat ik het zie als een rivier. Met behulp van ontspanning en afleiding bouw ik een sterke bedding zodat de rivier vrijelijk kan stromen, en niet buiten zijn oevers treedt.”

Wat zou er gebeuren als jij dit schema niet zou hanteren?
“Dan zou ik maar doorgaan met werken aan het onderwerp dat me op dat moment interesseert. Ik zou niet kunnen stoppen met denken, lezen, studeren en onderzoeken. Dat heeft me in het verleden een paar keer ernstige psychische problemen opgeleverd. De rivier stroomde bij mij toen volledig over.”

Wat speelt nog meer bij jouw cliënten?
“Piekeren is ook een onderwerp dat vaak ter sprake komt. Ik vertel ze dat gedachten geen kwaad kunnen, alleen gedrag: als je iets doet met die gedachten. En dat het de kunst is om de gedachtestromen te leren gade te slaan zonder oordeel en zonder in te grijpen. Dan verdwijnt het piekeren vanzelf. Lege tijd is voor mensen met autisme vaak problematisch. Daarom is het ook zo belangrijk om afleiding systematisch in je dagelijkse routine op te nemen. Voor mij is dat bijvoorbeeld naar een talkshow kijken, of een wandeling maken met mijn begeleider.”

Hoe is het om je te bewegen binnen zo’n strak dagschema?
“Ik werk inderdaad met een dagrooster. Maar de kaders van dat schema leveren mij juist op dat “de rivier” vrijelijk kan stromen. Dat vloeien is voor mij heel belangrijk. Werken met deadlines werkt voor mij niet goed. Ik weet als ik achter de computer ga zitten van te voren niet waar ik precies aan verder zal werken. Met de stroom van mijn werk bemoei ik me niet, dat is een chaotisch proces en dat is het meest efficiënt. Vaak weet ik een tijd niet hoe ik verder kan met een onderwerp. Dan moet ik geduldig wachten tot het me daagt.”

Dat is een heel poëtische zin. Je bent ook dichter. Kom je daar tegenwoordig nog aan toe?
“De meeste gedichten heb ik geschreven in periodes dat het heel slecht met mij ging. Het was een manier van mijn brein om mijn gedachten en gevoelens te reguleren. Ik liet de woorden gewoon in me vallen. Het bleek ook een manier om zicht te krijgen op mezelf, op wie ik ben. En nee. Op dit moment hou ik me niet bezig met dichten. Het gaat blijkbaar goed met mij!”

Hanneke Kappen

De eerdere decembergesprekken met Frederik vind je hier:
December 2023: Scauting.nl/de-rivier
December 2022: Scauting.nl/balans
December 2021: Scauting.nl/autisme-en-contact
December 2020: Scauting.nl/bespiegeling

En: Autismedigitaal.nl (digitaal platform voor en door mensen met autisme)

Gedicht van Frederik uit 2014

Kleinood

klei die sediment is van jaren
stevigheid van lichaam heeft
verandert in: breekbaar, bijna
spoelwater trekt me omlaag

de diepte krakeelt, veelt,
ik is er ikken in ongesprek

trekken een cirkel om me heen
maar: die grens wordt vloeibaar
bakboter die zich mengt tot jus
bibberend wachten tot het stolt

laat het zich dwingen, de tiktaktijd
die door breinaders rararaast?

Uit: Beeldenstorm (2014)