Een bericht in mijn mailbox.
Martijn: “Dag Hanneke. Op LinkedIn zag ik dat je voor Scauting werkt. Wat ontzettend leuk! Ik ben zelf sinds kort cliënt bij Scauting in Friesland. Ik ben 45 jaar oud en herinner me jou van de tv. Ik wilde jou laten weten dat ik jouw werk en dat van alle Scauting medewerkers erg belangrijk vind. Zelf heb ik een heel goede klik met mijn coach. Dat is belangrijk, want het was een hele ervaring om pas op je 45ste te horen dat je autistisch bent!”
Als ik vraag of ik hem mag interviewen voor dit stuk vertelt hij me dat hij daar graag aan meewerkt. Ik ontmoet hem online. Hij laat me zien hoe hij vanuit zijn werkkamer uitkijkt over de Friese wateren. Een jaloersmakend mooi uitzicht. Hij woont daar met zijn vrouw en hun twee kinderen, een zoon van 14 en een dochter van 10.
Ik vraag wat hem zo goed bevalt aan de manier waarop hij wordt begeleid.
Martijn: “Mijn coach Gonda laat me bovenal weten dat ik helemaal goed ben zoals ik ben. Ik hoef me niet anders voor te doen dan ik ben. Iets dat ik jarenlang wel heb geprobeerd in een poging om “normaal” over te komen.”
Ik mag lezen wat er in zijn diagnoserapport staat.
Kenmerken die bij betrokkene een levenslang beloop hebben: moeite zich aan te passen aan omstandigheden, moeite met sociale communicatie, een sterke reactie op zintuiglijke informatie en zeer sterk gefixeerde interesses.
Martijn vertelt dat hij een lange geschiedenis van onbegrip en gebrek aan acceptatie achter de rug heeft. In een poging de wereld om hem heen beter te begrijpen, en om zichzelf op de been te houden in verschillende sociale situaties, verslond hij jarenlang alle boeken over communicatie die hij kon vinden. Zijn keuze om sociologie te gaan studeren had hier ongetwijfeld ook mee te maken. Na zijn studie zou hij gaan promoveren, maar zijn promotieonderzoek staat voorlopig in de ijskast. Zijn gezinsleven en zijn werk verdienen op dit moment alle aandacht.
Martijn: “Achteraf realiseer ik me dat mijn terugkerende periodes van overspannenheid waarschijnlijk een gevolg zijn geweest van het maskeren van mijn autisme. Zo probeerde ik vroeger altijd te verbergen dat ik groepsbijeenkomsten niet leuk vond. Maar dat kostte mij zoveel energie dat ik soms binnen een mum van tijd overprikkeld raakte en tot niks meer in staat was. Feesten en evenementen waren ook een ramp voor mij. Ik heb er altijd al de voorkeur aan gegeven om alleen te zijn, of hoogstens met een paar vertrouwde anderen. Als ik niet helemaal alleen ben in mijn eigen ruimte ben ik namelijk altijd in een verhoogde staat van bewustzijn. Als er meerdere gesprekken in dezelfde kamer plaatsvinden, kan ik me niet selectief concentreren op het gesprek waarin ik me bevind. Alle geluiden om me heen overlappen elkaar en zijn allemaal even opvallend. Tegenwoordig speel ik veel meer open kaart met familie en vrienden. Als er bijvoorbeeld een feestje is zeg ik van tevoren dat ik een uurtje kom. En niemand blijkt dat een probleem te vinden.”
Hij vertelt dat hij vroeger voor zijn werk communicatiecursussen heeft moeten volgen. Dat leek zijn toenmalige leidinggevende een goed idee, omdat Martijn soms kon “bevriezen” als er na een presentatie kritische vragen uit de zaal kwamen of als er een discussie ontstond.
Martijn: ”Maar die cursussen beklijven simpelweg niet bij mij. Ik heb niet lang geleden voor het eerst tegen mijn toenmalige leidinggevende kunnen zeggen dat het geen zin heeft mij te dwingen iemand te zijn die ik niet ben.”
Ondanks periodes van ziekte en overspannenheid werkt Martijn al 20 jaar bij dezelfde werkgever, de Rijksoverheid.
Martijn: “Ik ben drie keer gevraagd om ergens anders te komen werken. Maar mijn werk bevalt mij goed en ik weet waar ik aan toe ben. Gelukkig heb ik momenteel een leidinggevende die begrijpt hoe ik in elkaar zit en wat ik nodig heb om goed te functioneren. Waar ik echt wat aan heb is niet alleen bewustzijn bij de omgeving, maar ook acceptatie dat het bij mij zo werkt en dat ik dus alleen tijd nodig heb om zaken op een rij te zetten om mijn kwaliteiten in te kunnen zetten.”
Zijn Scauting coach is er vooral voor de privésituatie. Daarnaast wordt hij op zijn werk begeleid vanuit Werkpad. Dit alles helpt hem om thuis en op het werk zaken waar hij tegen aanloopt te bespreken en om structuur in te bouwen in zijn dagelijks leven. De stress is daardoor beter hanteerbaar.
Martijn: “Ik bespreek met mijn werkcoach bijvoorbeeld hoe ik kan omgaan met mijn hyperfocus op wetenschappelijke taken, die maakt dat andere taken soms blijven liggen. Mijn kracht én mijn zwakte liggen erin dat ik heel diep in de materie kan duiken. Ik heb de indruk dat ik daardoor soms anders naar bepaalde vraagstukken kijk dan mijn collega’s. Wat minder lineair, met misschien net wat meer oog voor onverwachte neveneffecten van bepaalde maatregelen. Ik bespreek met mijn werkcoach hoe ik beter kan schakelen tussen de verschillende taken.”
Martijn heeft naast zijn werk een vurige passie voor sociologische klassiekers. Hij leest en vertaalt graag werk van vooral Duitse sociologen. Omdat hij het belangrijk vindt dit gedachtegoed te bewaren en onder de aandacht te brengen. Momenteel is hij een boek uit 1925 aan het vertalen.
Martijn:”Ik kan me daarin zo verliezen dat ik alles om me heen vergeet. Dat wordt in een gezinssituatie natuurlijk niet altijd op prijs gesteld. Gelukkig weet mijn vrouw daar inmiddels heel goed mee om te gaan.”
Hanneke Kappen
