Over het woord dagbesteding kun je het lang hebben. Niet iedereen is er blij mee. Illustrator Yvette Blonk(34) juist wel. Voor haar dekt het woord precies de lading.
Ik ontmoet haar op de Scauting locatie  in Hurdegaryp.
Yvette: ”Bijna een jaar geleden ben ik begonnen met dagbesteding bij Scauting. Een ochtend en een middag in de week. Ik vind het heerlijk. Ik zat al jaren thuis een beetje aan te klooien en had behoefte aan sociale contacten en structuur. Ik heb ooit ergens anders creatieve therapie gevolgd, maar dat was niet waar ik behoefte aan had. Ik volgde die therapie samen met andere vrouwen met autisme. We praatten daar vooral over waar we tegen aan liepen. Dat vond ik zwaar. Ik nam soms de ellende van anderen ook nog mee naar huis.”

Ik vraag haar wat het verschil met Scauting is. Hier zijn immers ook allemaal mensen die met autisme te maken hebben.
Yvette: ”Hier zijn veel meer mensen die niet van praten houden. En tegen de mensen met wie ik kan praten hoef ik niet zoveel te zeggen. Ik hoef hier niks. Als ik hier op de grond zou gaan liggen zou niemand daar raar van op kijken. Ze zouden vragen, gaat het? Als ik ja zou zeggen, zouden ze me mooi laten liggen. Bij nee zouden ze vragen: moeten we het er misschien even over hebben? Wat ik gemerkt heb is dat het in veel therapieën de bedoeling is om zoveel mogelijk toe te werken naar een “niet-autistische vorm”. Dat kost heel veel energie en die heb ik niet altijd. Hier bij Scauting mag ik gewoon zijn wie ik ben.”

Yvette kreeg pas op haar 30ste de diagnose autisme. In de jaren daarvoor kwamen diagnoses als borderline en angststoornis voorbij. Zoals nog steeds zo vaak gebeurt bij vrouwen.
Yvette: “Ik had vroeger last van straatvrees en paniekaanvallen. Maar sinds mijn diagnose begrijp ik dat ik dit soort klachten vooral heb omdat ik snel overprikkeld ben. Openbaar vervoer is voor mij bijvoorbeeld heel lastig. De stad ingaan ook. Bij teveel prikkels doet zich een Sensory Overload voor en gaat alles op zwart. Ik kan dan niks meer. Alleen maar huilen.”

Ik vraag haar hoe zo’n Sensory Overload werkt.
Yvette: ”Mijn ogen willen álles zien. Alles komt pijnlijk hard binnen. Geluid ook. Al die informatie wordt in mijn hersens gedeponeerd en gaat daar steeds meer in de weg liggen. Totdat mijn hoofd zo vol zit dat het licht uitgaat. Ik kijk dan, maar ik zie niks meer. Jij praat dan, maar ik hoor je niet meer.”

Ze vertelt me over een bezoek aan een vriendin, hoe de heenreis met de trein nog goed ging.
Yvette: “Het bezoek ging ook goed, maar toen zat ik eigenlijk al vol. Mijn energie was al helemaal op. Ik kon in de trein terug alleen nog maar huilen. Mijn medereizigers hadden geen idee wat er met me aan de hand was. Ze wisten natuurlijk niet dat huilen op zo’n moment juist net een klein beetje opluchting kan geven.”

Kon je je meteen vinden in de diagnose autisme?
Yvette: “In het begin dacht ik, ik autisme? Ik heb familie met autisme, maar ik ben heel anders. Maar toen ik las over vrouwen en autisme herkende ik zoveel in mezelf. Als kind wist ik al zeker dat ik later naar de kunstacademie zou gaan om docent beeldende kunst te worden. Dat heb ik ook gedaan. Maar na een jaar al moest ik stoppen. Daarna verhuisde ik naar Leeuwarden en wilde ik nog steeds perse docent beeldende kunst worden. Maar het was zo hard werken voor mij daar. Ik was zo moe en voortdurend bezig te proberen om niet te huilen. Ik begreep maar niet waarom alles me zo emotioneel maakte. Maar mijn grote droom, de droom die ik al van jongs af aan koesterde, was bezig compleet in duigen te vallen. Ik heb toen een donkere periode gekend waarin ik erg in de war was. De bodem van de put. Ik had een burnout en volgens mij ook een psychose.”

Begrijp je achteraf hoe dat kon gebeuren?
Yvette: “Vroeger dacht ik dat als iets weer eens mislukte, ik niet genoeg mijn best deed. Ik geloofde daar heilig in. En dus deed ik nóg meer mijn best en kwam ik mezelf nóg meer tegen. Inmiddels weet ik dat het veel belangrijker is om jezelf te leren kennen. Zo heb ik geleerd dat ik over een beperkte  hoeveelheid energie beschik en dat ik daar zorgvuldig mee om moet gaan.”

Heb je daar ook bij ons gesprek rekening mee gehouden?
Yvette: ”Gisteren heb ik heel rustig aan gedaan. Vandaag is er alleen ons gesprek. Vanmiddag ga ik misschien even slapen. Goed eten ook. Zo geef ik mezelf de tijd en de ruimte om te herstellen.”

Hoe kijk je op dit moment naar de toekomst?
Yvette: “Ik leef nog steeds voor creativiteit, mijn man en ik zijn beide kunstenaar. Ik ben met mooie projecten bezig. Maar ik ben heel anders naar het leven gaan kijken. Geen grote doelen meer. Ik weet nu dat het geluk in kleine dingen zit. Ik geniet veel meer van de natuur, vroeger had ik daar veel minder oog voor. De belangrijkste vraag die ik mezelf heb leren stellen is: Wat heb ik nu nodig. Nú. Op dit moment dus. Moet ik nú eten? Moet ik nú rusten? Ik leef bij de dag. Ik leef in het moment. Het woord dagbesteding past daar dus perfect bij.”

Hanneke Kappen

Meer illustraties van Yvette zijn te vinden op: Instagram.com/atelierdornroschen en Facebook.com/atelierdornroschen