Published 2 december 2020

Er is een mooie taart bezorgd bij Scauting, met “Bedankt” erop.
Afzender: Frits Kaan. 
Frits is een oude bekende van Scauting. Hij heeft per december een vast contract gekregen als IT-programmeur bij DUO in Groningen. Scauting bemiddelde destijds voor hem bij het verkrijgen van deze baan, vandaar de taart. 
Mooie aanleiding voor mij om bij hem op bezoek te gaan.
Ik kom binnen in een leuk huis, sta op het punt te gaan zitten, als Frits gekscherend zegt: “Blieft U een kussentje onder Uw edele derrière?”  Zo chique word ik beslist niet elke dag aangesproken! Ik had hem net gevraagd me liever te tutoyeren, daar kwam het van.
Frits blijkt een specialist te zijn op het gebied van spelen met taal (zie ook de titel van dit stukje). De verhalen die hij vertelt zijn doorspekt met malle grappen. Van het verhaal over de rode kater die geen kater meer is: “Het” zij zo. Tot: toilet is in de gang, tweede deur links, doe maar niet de eerste deur, anders hebben we zo meteen kortsluiting”. Ik moet erg om hem lachen. Hij zou moeiteloos kunnen aanschuiven bij het comedy-gezelschap uit de Netflix documentaire  Asperger’s are us.  
Frits is 38, hij kreeg de diagnose Asperger toen hij 26 was. Dat hij anders is, dat wist hij altijd al wel, hij wist alleen niet hoe het kwam. Toen hij veertien was kreeg hij de diagnose dyslexie (fritslexie). Maar dat verklaarde niet waarom hij een moeilijke tijd had op school. Ook niet waarom zijn schoolresultaten zo bleven kelderen, terwijl hij ook toen al bijzonder slim was. Dat bleek wel uit de schaakpartijen thuis, hij zette al op zeer jonge leeftijd zijn vader met regelmaat schaakmat. De dyslexie verklaarde ook niet waarom het hem later maar niet wilde lukken om de vele banen waar hij aan begon, te behouden. Steeds opnieuw waren er misverstanden, onbegrip, onderschatting, overschatting  en stress.  
Hij vertelt me hoe zijn hoofd werkt. Als iemand hem iets uitlegt is het voor hem belangrijk om het grotere kader te kennen. Als iemand dat grote geheel overslaat, maar meteen in kleine stapjes, dus zogenaamd systematisch, van a naar b naar c enzovoort gaat, omdat die onderdeeltjes toevallig in het functieprofiel passen (of zoals Frits zegt: “omdat ze me in een functieprofiel willen proppen”), kost het hem moeite die informatie te verwerken. Het komt dan soms gewoon niet binnen. Als hij dan vraagt: “Kun je mij die ene zin nog een keer herhalen?”, concludeert die ander dat hij het wel niet zal begrijpen.  Terwijl hij gewoon bedoelt, kun je mij die ene zin nog een keer herhalen? 
Frits: “Bij mij werkt het veel beter als iemand me zegt: dit is het geheel, dit zijn de onderdelen die jij moet doen, begin er maar aan, ik hoor het wel als je vragen hebt.”  
Archiveren is het vakgebied waar hij oorspronkelijk voor opgeleid is.  Hij voltooide de HBO opleiding SOD2.  Niet gek voor iemand die in het voorbereidend beroepsonderwijs begon. Nu is hij dus IT programmeur. En programmeren, dat doet hij al vanaf dat hij piepjong is. 
Het gaat goed met hem: “Ik ben gelukkig, voor de volle 70 % !” Dat is volgens hem het maximaal haalbare percentage geluk, want er is immers altijd wel iets. Hij heeft lieve ouders, twee fijne zussen, een fijne vriendenkring. Zijn werk bevalt hem goed. Hij wordt bij deze werkgever op waarde geschat, en kan zijn creativiteit kwijt, heel belangrijk.  
Al werd hij in het begin nog wel eens al te omzichtig benaderd vanwege zijn autisme: “Ik merk meteen of ik word aangesproken als mens, óf als iemand die “iets” heeft”.  (Frits heeft, zoals hij het zelf fijntjes uitdrukt, een “idioten-sensor”) 
Frits: “Dat predicaat autisme maakt dat andere mensen soms niet meer in staat zijn om iemand te zien voor wie hij/zij werkelijk is.  Ik zeg wel eens, ik heb geen autisme, autisme heeft mij. Zelf zie ik autisme niet als een beperking. Ik zie het als een vorm van biodiversiteit. “

O ja. Nog iets. Frits weet alles over kerkorgels. Maar alle prachtige verhalen daarover passen helaas niet in deze  column. Komt misschien nog wel eens. Ik verheug me er nu al op.

Hanneke Kappen

HANNEKE KAPPEN

Hanneke Kappen is vaste gespreksleider bij Autisme Café Assen en Autisme Café Zwolle. Ze is docent en coach. Ze is columnist voor de Golden Raand en was dat jarenlang voor DvhN.
Ze is geboeid door de schoonheid en inspiratie die in autisme verborgen zit.

Laatste colums