She did it!
Anderhalf jaar geleden schreef ik een stuk over Lizzy Oosterbos. Ze was op dat moment zeventien en ging twee middagen in de week naar school op de Scauting locatie in Tjalleberd. Daarvoor had ze twee jaar thuisgezeten. Hoe zou het met haar zijn? Ik zoek haar op in Tjalleberd.
Lizzy(19): “Het gaat heel goed met mij! Ik heb school bijna afgerond. Ik ben druk bezig met mijn Staatsexamen VMBO-TL. Deze week nog zes mondelinge examens, komende vrijdag het laatste. Daarna hoor ik meteen of ik het heb gehaald of dat ik nog een herexamen moet doen. Dit is dus misschien wel mijn laatste week bij Scauting!”
Vorige keer vertelde ze me waarom het bij Scauting wel goed ging met school: “Hier is rust, ik voel me op mijn gemak. Ik kan me helemaal op mijn schoolwerk concentreren. Ik doe hier in één lesuur met Jan meer dan vroeger in een paar weken op school. We hebben samen een plan gemaakt. Komende zomer ga ik staatsexamen doen in Engels en biologie. Daarna stap voor stap verder.”
Lizzy: ”Dat klopt nog steeds helemaal. Zo is het gegaan.”
Ik vraag haar hoe het is om terug te kijken op de periode waarin het niet goed ging.
Ze vertelt: “Ik heb twee jaar lang niks anders gedaan dan op de bank liggen of in bed. Ik kon helemaal niks meer. Ik had zoveel stress. Dat kwam door onduidelijkheid over lesroosters en tussenuren, onrust in de lessen en een slechte openbaar vervoer verbinding. Ik had buikpijn en hoofdpijn en kon nauwelijks slapen van de spanning over alles wat me de volgende dag weer te wachten zou staan. Totdat ik uiteindelijk tot helemaal niks meer in staat was.”
Het is moeilijk voor te stellen dat deze stralende jonge vrouw er zo slecht aan toe is geweest. Vorige keer vertelde ze me hoe belangrijk de vriendengroep in haar dorp voor haar was. Haar broer introduceerde haar op het moment dat ze na die twee eenzame jaren weer wat begon op te krabbelen.
Lizzy: ”Ja, die vriendengroep is er nog steeds. We zijn nu met vierentwintig jongeren. We doen heel veel samen, we gaan binnenkort zelfs met zijn allen op vakantie naar Center Parks. Afgelopen maart hebben we voor het eerst een feest georganiseerd in ons dorp, omdat er voor jongeren niks te doen was. Komende vrijdag en zaterdag gaat dat weer gebeuren. We hebben dit keer Henk Wijngaard weten te strikken! Het gaat vast heel druk worden. Ik sta dit jaar achter de shotjes bar.”
Als je haar hoort vertellen zou je bijna vergeten dat Lizzy op haar veertiende de diagnose autisme kreeg. Weet iedereen er eigenlijk van?
Lizzy: ”Ja hoor, iedereen weet het. En iedereen heeft er begrip voor. Ze plagen me er zelfs wel eens gezellig mee. Als ik de boel weer eens een beetje netjes en schoon probeer te houden en dingen keurig recht leg, wil ik nog wel eens te horen krijgen: Zo, moet jij weer even de autist uit hangen?”
Waaraan merkt ze op dit moment vooral dat haar autisme er is?
Lizzy: ”Met school en met het examen merk ik het helemaal niet. Omdat alles volkomen duidelijk is en ik precies weet waar ik aan toe ben. Geen stress. Ik heb mezelf ook een stuk beter leren kennen. Ik ken mijn grenzen en ik weet veel beter wat ik nodig heb. Ik kan dat tegenwoordig ook prima zeggen. In mijn eentje reizen met de bus is nog wel een dingetje. Dat lukt nog steeds niet, ik kom naar Scauting met de taxi.”
En hoe gaat het straks op het feest met al die bezoekers?
Lizzy: ”Ik ken iedereen van de vriendengroep. We hebben het samen heel goed voorbereid. Ik weet precies wat er gaat gebeuren en wat ik moet doen. Het feestterrein is vlak bij mijn huis, dus als het echt niet gaat kan ik er zo even tussenuit knijpen.”
Het straalt van haar af! Het meisje dat een paar jaar geleden nog volkomen uitgeteld op de bank lag, heeft er zin in! Komende vrijdag komt alles voor haar samen.
Lizzy: ”Ik heb die ochtend mijn laatste stukje examen. Ik hoor dan ook of ik mijn diploma wel of niet gehaald heb. Dan meteen door naar Tjalleberd, die middag is er een examenfeestje bij Scauting. Dan naar huis, klaarmaken voor het festival en dan hup aan het werk in de shotjesbar!”
Wie had dit kunnen denken! Wat een ontwikkeling. En wat zijn haar plannen voor volgend jaar?
Lizzy: ”Ik ga een opleiding doen voor gespecialiseerd pedagogisch medewerker, of voor persoonlijk begeleider maatschappelijke zorg. Ik word de komende tijd thuis begeleid door een coach van Scauting. En ik kom hier op de locatie vast nog wel eens om het hoekje kijken. Misschien kunnen ze over een tijdje wel een leuke stagiaire gebruiken.“

Hanneke Kappen
PS: Zojuist uitslag. Ze is geslaagd!

Hieronder vind je het stuk over Lizzy dat ik anderhalf jaar geleden over haar schreef.

Lizzy (deel 1)
27 januari 2021

Op de Scauting locatie in Tjalleberd is twee jaar geleden een veelbelovend onderwijsproject van start gegaan. Daniëlle Spinder is de initiatiefnemer ervan. Zij is zowel coach bij Scauting, als docent in het basisonderwijs. Zij zag hoe talentvolle jonge mensen met autisme thuis kwamen te zitten, omdat het op school niet meer ging. Ze besloot er iets aan te gaan doen.
Het combineren van zorg en onderwijs is ongebruikelijk, het vergde denkkracht en creativiteit om de verschillende werelden bij elkaar te krijgen. Resultaat: In Tjalleberd is een onderwijslokaal ingericht, docent Jan Rigter geeft er les, Daniëlle en haar collega Daisy Knol zijn als coach bij de lessen aanwezig.
Eerste wapenfeit: Vorig jaar behaalde een jongeman hier zijn diploma VMBO TL. Voordat hij bij Scauting kwam zat hij uitgerangeerd thuis, school zag geen mogelijkheden meer. Maar die had hij dus wel. De diploma uitreiking was een groot moment voor alle betrokkenen.
Ik ontmoet Lizzy Oosterbos (17), we spreken elkaar online. Ik zie een vrolijke jonge meid die enthousiast vertelt over waar ze mee bezig is en die heel goed kan uitleggen hoe het komt dat ze momenteel onderwijs volgt in Tjalleberd, en niet meer op de scholengemeenschap waar ze haar middelbare school carrière begon.
“Heb jij autisme?! Echt waar?!” Lizzy vertelt me hoe vaak ze dit wel niet te horen kreeg.
Blijkbaar voldoet zij niet aan het beeld dat veel mensen hebben van iemand met autisme. Toen ze op haar 14e de diagnose kreeg was er in haar vriendenclub maar één jongen die niet erg verbaasd was. Het was hem wel eens opgevallen dat ze mensen niet graag aankijkt.
“Dat klopt wel.” zegt Lizzy, “Zeker als ik mensen nog niet goed ken.”
In het eerste jaar van de mavo ging het nog wel. De tweede klas haalde ze op het nippertje, ondanks toenemende buikpijn en slapeloosheid. In het derde jaar lukte het niet meer, ze kwam thuis te zitten. Het viel niet mee om erachter te komen wat er met haar aan de hand was. Artsen en specialisten vonden maar geen oorzaak voor haar buikpijn en haar slechte slapen. Ook het advies van de huisarts om haar wat harder aan te pakken (“Ze heeft een schop onder de kont nodig”) zette geen zoden aan de dijk. Pas met de diagnose autisme viel alles op zijn plek.
“Het was een opluchting” vertelt Lizzy. “Ik snap nu waarom het niet gek was dat school niet meer ging. Ik wist daar nooit waar ik aan toe was. We hadden steeds lesuitval, allemaal verschillende invallers en onverwachte tussenuren. In de klas was het onrustig, leuke klasgenoten hoor, maar het duurde iedere keer zeker 10 minuten voor we met de les bezig konden. Er was onrust, geklets en gedoe, ik kon me niet concentreren. Het openbaar vervoer sloot ook nog eens niet lekker aan. Ik sliep wel een beetje, maar werd doodmoe wakker. Ik had zoveel stress, ik was er ziek van. Ik deed zo mijn best, maar op het laatst kon ik het gewoon niet meer.”
Ze wordt thuis begeleid door Janna Donker, zij werkt bij de stichting Eduzon en bij Scauting. Janna bracht haar in contact met het onderwijsproject van Scauting in Tjalleberd. Afgelopen augustus is Lizzy daar begonnen. Ze krijgt les op maandag en donderdag, van half 1 tot half 4.
Het gaat heel goed met haar, hoe kan dat?
“Hier is rust, ik voel me op mijn gemak. Ik kan me helemaal op mijn schoolwerk concentreren. Ik doe hier in één lesuur met Jan meer dan vroeger in een paar weken op school. We hebben samen een plan gemaakt. Komende zomer ga ik staatsexamen doen in Engels en biologie. Daarna stap voor stap verder. Ik kom hier twee middagen in de week, als ik denk dat ik meer aan kan, dan kan dat ook. Ik mag het zeggen. Ik kan al steeds beter op tijd aangeven wanneer iets te veel voor me wordt. Daisy en Daniëlle helpen me daarmee, samen met Jan.”
Hoe is het met de stress?
“Die heb ik niet meer. Vervoer is geregeld, ik kan gebruik maken van een taxi, en ik weet nu precies waar ik aan toe ben. En nu kan ik het dus wel!”
Jan, Daisy en Daniëlle zijn het er helemaal over eens: “Bij ons volgt een leerling geen onderwijs, maar het onderwijs volgt de leerling. Dat is alles.”
Dit  onderwijsproject is gestart bij Scauting in Tjalleberd. Ook via de Scauting locatie in Hurdegaryp is een tweetal leerlingen al verwezen naar Tjalleberd. Het begin van een olievlekwerking lijkt daarmee een feit te zijn.

Hanneke Kappen